Noord-Amerikaanse taigagaai. Photo credit: Minette Layne via Visual Hunt / CC BY-NC

Perisoreus Bonaparte 1831

Met perisoreus wilde Bonaparte de Europese en de Noord-Amerikaanse taigagaai uit het genus corvus halen, het genus waarin Linnaeus ze had, met respectievelijk corvus infaustus en corvus canadensis. Hij vond ze bij de gaaiachtigen horen. Vond ook dat ze daarbinnen een subgroepje vormden.

Van perisoreus zelf geeft hij geen uitleg. Er is gedacht aan Grieks peri: rondom, en Latijn risor: de lacher, en dan zou het 'rondom de lacher' zijn. Serieuzer lijkt, in eerste instantie althans, wat Jobling 2010 van Coues 1882 citeert: 'peri' kon in samenstellingen 'zeer' of 'sterk' betekenen, en je had een vogel met de Latijnse naam sorix, gewijd aan Saturnus, de god die gunstig gestemd kon worden door ‘human sacrifice’ - wanneer er 'onheil' aan de hand was - en in de soortnaam infaustus zát die betekenis, 'onheil brengend' (zie bij perisoreus infaustus). Een ‘erge onheilsvogel’ dan? Dat klinkt merkwaardig, bovendien is 'erge' inhoudelijk met niets te onderbouwen, infaustus was al 'voldoende'. De sorix zelf trouwens stond onder andere bij Plinius: ‘sorices en reigers loeren op elkaars jongen’. André 1967 denkt dat het de oehoe kan zijn geweest. Uilen golden als onheilsvogels, dát deel klopte dus.

In een vaker gegeven uitleg gaat het om Grieks peri: rondom, en Grieks soreuo: ophopen, opstapelen (Jobling geeft perisoreuo, Liddell 1968 kent alleen soreuo). Als vertaling past 'verzamelaar', maar 'rondom verzamelen' klinkt toch ook merkwaardig, bovendien was soreus zonder peri al genoeg geweest. Mogelijk bedoelde Bonaparte het sterkere 'hamsteraar': peri kon ook 'bovenmatig' betekenen. Diverse kraaiachtigen ‘hamsteren’ (zie bij de notenkraker, nucifraga caryocatactes, en bij de vlaamse gaai, garrulus glandarius), maar de taigagaai lijkt dit nog sterker te doen: in herfst, winter én lente. Snow 1998: “Foodstoring so intensive that it has been suggested that Siberian Jay overwinters successfully largely because of stores, and uses them to prepare for breeding and rearing young”. De voorraden legt hij aan in bomen, goed verborgen. Bonaparte entte perisoreus op de Noord-Amerikaanse taigagaai, de gray jay, maar die doet ongeveer hetzelfde.

Als deze uitleg van de naam de correcte is, moet Bonaparte van dat gedrag geweten hebben, of er een vermoeden van hebben gehad.