Photo credit: Peter R Steward via Visualhunt.com / CC BY-NC
Falco naumanni Fleischer 1818. Eng. lesser kestrel. Ned. kleine torenvalk.
De kleine torenvalk is genoemd naar Johann Friedrich Naumann (1780-1857), beroemd Duits vogelkundige, zie de Literatuur. De publicatie echter - Fleischer in ‘Sylvan’ 1818 - was voor velen lang niet te vinden, zodat verwarring optrad, ook over de naam. In ‘Ornithologische Monatsberichte’ van 1898 lost Reichenow het op door de originele tekst te geven. Reichenow: men gebruikt drie namen voor de soort: falco naumanni van Fleischer, falco tinnunculoides van Temminck [‘op de torenvalk lijkend’] en falco cenchris van Naumann [oorspronkelijk een naam van Frisch 1739, waarschijnlijk voor het vrouwtje, met als Duitse naam daarbij der kleinste rothe falck]. ‘Falco naumanni blijkt de oudste naam te zijn en moet daarom de officiële worden’ (vergelijk de regels in de Inleiding).
Als uitleg van falco naumanni geeft Fleischer: het is passend “die Namen der um die Wissenschaft sich so verdient gemachter Männer, auf diese Weise, wenn dadurch auch nicht zu ehren, doch wenigstens das Gefühl der Dankbarkeit zu bethätigen” (p.143, bij Reichenow). Mearns 1988: Fleischer benoemde de vogel “in honour of [Naumann] who was by then recognized as the founder of scientific ornithology in central Europe” (p.281). Dat laatste klopt niet helemaal, erg belangrijk waren ook Bechstein en Brehm, maar de betekenis van Naumann was groot.
Het is bij Fleischer duidelijk de kleine torenvalk, maar hij had geen ‘specimen’ en eindigt daardoor met: ‘Naumann zal er binnenkort méér over publiceren’. Dat werd Naumann 1820: “Der Röthel-falke. Falco cenchris, Frisch” (p.318). ‘Ik leerde hem kennen bij Natterer, in 1805. Hij zag als eerste dat het een andere dan de torenvalk was’. Maar in de tekst van 1763 lijkt Frisch het al te zeggen.
De vogel lijkt sterk op dé torenvalk, falco tinnunculus, en leeft in het zuiden van Europa: die combinatie maakt begrijpelijk dat hij tot aan 1800 onbekend is bij de meeste Europese ornithologen, zij leefden noordelijker. In het Zuiden kende men de vogel al lang, zie bij de torenvalk Grieks kenchreis, bij Aristoteles kenchris, waardoor Frisch falco cenchris gaf.