Photo credit: BioDivLibrary via Visualhunt / CC BY

Hydrobates Boie 1822

Hydrobates is gevormd bij Grieks hudor: water en Grieks baino: gaan, lopen, en betekent waterloper, vogel die over het water loopt. Voor de vorm vergelijk het Griekse woord hudropotes: waterdrinker. In 1816 gaf Vieillot al hydrobata als een genus voor de waterspreeuw, cinclus cinclus, een vogel die ín het water loopt. Boie zelf geeft in 1826 nog dryobates, boomloper, als een genus voor spechten.

Stormvogeltjes leven hoofdzakelijk van plankton. Laag fladderend boven het wateroppervlak hebben ze vaak een of twee poten enkele centimeters in het water hangen, mogelijk om sneller te kunnen stoppen als ze voedsel zien. Ook trappelen ze met de poten, waarschijnlijk om het plankton in beweging te brengen, maar ook om zich te verplaatsen. Soms gebruiken ze beide poten, vaker echter: eerst de ene, dan de andere. En mensen kregen zo de indruk dat ze over het water líepen, zoals het vanaf een afstand inderdaad lijken kan.

Vraag is wel wat Boie wist. Mogelijk was de kennis nog niet veel verder dan wat Buffon 1770-1783 al wist: ze hebben “la singulière faculté de courir et de marcher sur l’eau”, ‘het bijzondere vermogen over het water te rennen en te lopen’. Zoals ook Linnaeus 1746 al had: het stormvogeltje, hydrobates pelagicus, leeft op zee, “undas currens”, ‘over de golven lopend’ (p.93). Van de pijlstormvogels wist men al méér: Engels shearwater, een naam voor de noordse pijlstormvogel, puffinus puffinus, is van 1674 of eerder en men wist dat de vogels ‘shear the water’, 'het water scheren' (niet scheren óver, wat ze natuurlijk wel dóen): scheren door met de vleugels rakelings over het water te gaan, bijna erdoorheen te snijden.

Engels petrel, een algemene naam voor stormvogels, is verklaard uit het lopen: de naam zou te maken hebben met de Petrus die over het water liep. Lockwood 1984 echter: waarschijnlijk ontstond de naam uit het pitter-patter van hydrobates pelagicus. Engels pitter-patter staat voor repeterende tap-geluidjes, hier het getrippel over het water. Een vorm naast petrel was pitteral. Waarschijnlijk was dat de oudere vorm.