Milvus milvus

Milvus milvus (Linnaeus 1758: Falco milvus). Eng. red kite. Ned. rode wouw.

Voor milvus zelf zie bij milvus. Bij de Romeinen was het vrij zeker de rode wouw (maar tegelijkertijd misschien ook wel de zwarte wouw, milvus migrans). Frederik II ±1246 heeft twee keer een tekening van een vogel die hij milvus noemt, en gezien de kleuren kon ook dit de rode wouw zijn geweest.

Linnaeus kent de rode uit het zuiden van Zweden, de naam milvus uit onder andere Ray 1694, die hem óók voor de rode had. Linnaeus had er per ongeluk ook de zwarte mee kunnen benoemen, ook die was bekend (al kreeg hij pas in 1783 zijn nu officiële naam). Via Turner 1544 kent Gesner 1555 beide wouwen. Turner schreef hem: ‘de grotere van de twee, die ik alleen van Engeland ken, is roodachtig - de kleinere, die ik alleen van Duitsland ken, is zwartachtig’. Gesner heeft beide onder milvus, geeft ze geen aparte namen. Dat doet wel Belon 1555 (p.131): hij benadrukt “que le Milan noir est autre que le Royal”, dat de zwarte een andere is dan de rode, heeft dus milan noir tegenover milan royal, koninklijke wouw (over deze zie verderop), maar terwijl hij elk van de twee een eigen naam geeft, gebruikt hij milvus in het bijzonder voor de rode, zoals ook Frederik II had gedaan. Het was de traditie, en Linnaeus volgde die waarschijnlijk.

Enkele andere namen voor de rode wouw (de codes zie op Home):

(U) Voor de opvallende vorkstaart zijn er Engels fork tail, Zwitserduits furkelin, Duits gabelweyhe (gaffelwouw), Westfaals twêlstêrt (twel is 'wat zich in tweeën splitst'), Italiaans forbicione (forbici is schaar), Duits schwalbenschwanz (zwaluwstaart).

(G) Frans écoufle, voortgekomen uit Oudfrans escoufle, en deze uit Oudbretons *skofla: wouw. Als betekenis oppert men grijper (kaper, dief). Er zijn oude verhalen over de ‘brutaliteit’ waarmee wouwen voedsel ‘jatten’ van kinderen en volwassenen (‘de vis uit je mand’). In steden en dorpen waren ze bekende verschijningen en met dit gedrag ruimden ze ook een deel van het vuil op, wat men wél waardeerde (bij de zwarte wouw staat dit dubbele ook). Misschien ging het bij ons vooral om de róde wouw. In andere delen van de wereld zie je wouwen dit nog steeds doen.

(V) Engels kite en Nederlands wouw: in onze contreien was de rode wouw de bekendste van de twee, de zwarte wouw kreeg meestal een toevoeging: black kite, zwartbruine wouw, enzovoort.

(X) Nederlands koningswouw, bij Houttuyn 1762 koninglyke kuikendief, bij Belon 1555 milan royal, zie hogerop. Voor de verklaring is gedacht aan mooie kleuren en sierlijke vlucht, maar oude boeken geven iets anders: hij was een speeltje van koningen en prinsen. Men liet een sperwer of slechtvalk op hem los en genoot van het schouwspel (Belon: “Ce Royal est ainsi appellé, pource qu’on en fait un moult plaisant vol pour le Sacre”, p.129). Men koos de rode wouw vanwege zijn mooie vlucht, wat het plezier vermeerderde. Buffon: wegvluchtend van de belager draait hij alsmaar rond en gaat de hoogte in, als om zich in de wolken te verbergen, maar de belager wint, en sleurt hem mee naar beneden, waarbij de wouw méér verslagen wordt door de angst dan door de kracht van de aanvaller.