Naumann 1820-1844. Photo credit: BioDivLibrary via Visualhunt / CC BY

Aquila pomarina Brehm 1831. Eng. lesser spotted eagle. Ned. schreeuwarend.

De schreeuwarend is ‘de arend van Pommeren’. Duits Pommern is een gebied rond de monding van de Oder, de huidige grensrivier van Duitsland en Polen (waar ooit de Slavische stam der Pomeranen woonde). Brehm ziet hem daar. “Er lebt in den großen pommerschen Wäldern” (p.28), en als zijn Duitse naam geeft hij pommerscher schreiadler. Pommeren is de westelijke uitloper van het huidige verspreidingsgebied. Vóór 1900 kwam de vogel ook in westelijker delen van Duitsland voor.

Een detail: je verwacht aquila pomerana, niet aquila pomarina (latinisering van Pommern gaf Pomerania, soms Pomorania, Pomeria, Pomoria). Men heeft geopperd dat Brehm van de Poolse versie Pomorze uitging (po morze: aan zee, en vergelijk dan pomarina met Latijn marinus: van de zee), maar po- is dan niet goed te verklaren. Hij kan ook geïnspireerd zijn geweest door lestris pomarinus, de naam van Temminck 1815 voor de middelste jager, stercorarius pomarinus, zie aldaar: Brehm kan hebben gedacht dat Temminck ‘Pommers’ bedoelde (wat niet zo was) en dat het een correcte latinisering was. Maar het kan ook zijn dat hij gewoon een fout maakte.

Buffon 1770-1783 was mogelijk de eerste die de schreeuwarend had, onder Frans petit aigle, maar de verwarring over het duo schreeuwarend en bastaardarend, zie ook bij aquila clanga, is altijd zo groot geweest dat niets met zekerheid te zeggen valt (in een latere uitgave van ‘de Buffon’, in 1799, is er een tékening van de petit aigle, en door de stevige snavel zou het daar de bastaardarend kunnen zijn). Olson 2007 vermeldt 16e eeuwse kleurtekeningen van schreeuwarend en bastaardarend, maar beide zijn niet afgebeeld zodat ook daarover niets te zeggen valt.

-

Enkele andere namen voor de schreeuwarend (de codes zie op Home):

(U) E lesser spotted eagle, kleinere gevlekte. Voor waarschijnlijk de schreeuwarend (een juveniel) gaf Latham in 1781 spotted eagle, vanwege de lijn van witte vlekken over de vleugels, “giving the wings a most beautiful appearance” (p.38). Later begint men de bastaardarend spotted eagle te noemen, en de schreeuwarend gaat dan lesser spotted eagle heten. Tegenwoordig is het ‘rechtgetrokken’, wordt de bastaardarend naast spotted eagle vaak greater spotted eagle genoemd. De juveniel ervan is overigens sterker gevlekt dan die van de schreeuwarend.

(G) Duits gelpher, zie bij de bastaardarend, aquila clanga.

(X) N schreeuwarend, zie bij de bastaardarend.