Aquila fasciata

Aquila fasciata Vieillot 1822. Eng. bonelli’s eagle. Ned. havikarend.

Latijn fasciatus betekende: gebandeerd (Latijn fascia: band). Bij de havikarend dachten velen daardoor als vanzelf aan de adult, Svensson 2010 heeft daarvoor: “staart lichtgrijs met brede donkere eindband”, het hele zinnetje cursief gezet omdat het een opvallend kenmerk is. Maar Vieillot beschreef een juveniel en die heeft de eindband nog niet. Wel heeft deze smalle bruine strepen over de hele staart, Vieillot heeft het over “bandes transversales”, ‘die over het grijs van de staart lopen’, ‘wat geen enkele andere arend heeft’ (hij bedoelt de Aquila’s). ‘En daarom noem ik hem aquila fasciata', waarbij hij als zijn Franse naam aigle à queue barrée geeft: arend met een gestreepte staart (p.153).

Arnott 2007 schrijft dat de Grieken de havikarend mogelijk al hadden, onder Grieks aisalon, een naam bij Aristoteles. Maar Gesner 1555 zag er het smelleken in, falco columbarius, waardoor later falco aesalon ontstaat, wat voor het smelleken lange tijd de officiële naam was.

Zoals ook bij enkele andere soorten is bij de havikarend een en ander te doen geweest over de eerste naamgever (Temminck 1824 met falco bonelli?) en over het jaar van publicatie of voordracht van de nieuwe soort (Aimassi 2015, “The original description of Bonelli’s Eagle”, een artikel in ‘Zoological Bibliography’, komt op 1823).

Enkele andere namen voor de havikarend (de codes zie op Home):

(G) Turks tavşancıl, waarin de haas zit (Turks tavşan). Spaans águila liebrera, waarin de Spaanse haas zit (de liebre, vergelijk Frans lièvre). Spaans águila perdicera, waarin een patrijs zit (Spaans perdiz, Latijn perdix). Het zijn geliefde prooien van ze, maar er kan deels ook gelden wat bij aquila pennata staat, onder Spaans águila conejera.

(G) Huidig Grieks eutolmáetos: moedige arend (eu is goed, tolma moed, aetos arend) (eutolmos, uitspraak eftolmos, betekende bij de oude Grieken: moedig, onverschrokken). In een vertaling van ‘Brehms Tierleben’ noemt men de havikarend “een buitengewoon behendige, moedige, vermetele, ja zelfs drieste, brutale Vogel”.

(G) N havikarend, een vertaling van Duits habichtsadler, wat niet alleen de havikarend was, maar als Habichtsadler ook de naam voor het genus Hieraaetus, waarschijnlijk een vertaling ervan: in hiera-aetus zitten Grieks hierax (vaak met havik vertaald zie ook bij accipiter) en Grieks aetos (arend). Voor het genus zelf zie bij aquila pennata. Kaup, die het genus gaf, noemde alleen een kenmerk van de bouw (‘het korte loopbeen’ van de dwergarend), later zie je in boeken dat van alles wordt ingevuld om de naam begrijpelijk te maken. Vooral benadrukt wordt de havikachtige manier van jagen, zie bij eutolmáetos hierboven.

(X) E bonelli’s eagle, naar falco bonelli van Temminck 1824 zie hogerop. Vieillot wist van een exemplaar dat Bonelli uit Sardinië ontvangen had. Voor Bonelli zie bij de Literatuur, en bij enkele soorten.